Sprekers en aanwezigen

Marissa Memelink

Marissa doet bij medialab SETUP al een aantal jaar onderzoek naar de (on)mogelijkheden van generatieve AI. Ze vertelde over wat ze heeft geleerd van projecten als ‘Smeltkroezen met een Pottenbakrobot‘, ‘AI Smartlappen maken‘ en ‘Starry AI Bingo‘ over hoe makers kunnen samenwerken met AI-tools.

Stephan Duquesnoy

Stephan vertelde over hoe hij zijn digitale kunst verkoopt via NFT-platforms en online galeries en hoe hij daarin samenwerking opzoekt met andere digitale én fysieke makers. Ook ervaart hij als digitaal maker zelf de impact van de snelle intrede van creatieve AI in het veld.

Gustaaf Dekking

Gustaaf leidde galerie Mokum & Rutger Brandt en zet zich nu vanuit Artifund in als innovatiestrateeg in de museumwereld. Hij reflecteerde tijdens de paneldiscussie op hoe traditionele en digitale kunstwereld en -markt zich tot elkaar verhouden en wat NFT-platforms kunnen leren van galeries en andersom.

Overige deelnemers en peiling

De avond werd bezocht door circa 30 deelnemers: van studenten van mode tot afgestudeerde illustratoren en van Utrechtse galeriehouders tot docenten en studieleiders.

Zagen zij creatieve AI’s vooral als bedreiging voor HKU’ers (studenten/alumni & HKU zelf) of vooral als een kans? Het resultaat van deze poll was ‘vooral als een kans’ (score 3.9 op een schaal van 5).

Eigenaarschap en herkomst

Dé belofte van NFTs is dat herkomst en eigenaarschap eindelijk duidelijk zijn en blijven voor digitale (kunst)artefacten. Maar het blijft opletten, want de registratie van herkomst en eigenaarschap begint pas op het moment dat iemand een afbeelding aan de blockchain koppelt. Hoe de afbeelding daarvoor tot stand is gekomen is minder goed inzichtelijk.

Voor Stephan is het soms een heel karwei om NFT-handelaren te overtuigen van de authenticiteit en ambachtelijkheid van zijn werk. Zijn werk is inmiddels zo goed vindbaar dat AI-systemen zijn afbeeldingen als trainingsmateriaal gebruiken. Het resultaat: door controlesystemen wordt nu ook zijn eigen ambachtelijke werk soms als AI-gegenereerd gezien. Net als bij de Mona Lisa willen (online) galeries nog steeds zeker weten dat een werk ook echt door de kunstenaar zelf gemaakt is. Een geruststelling voor HKU’ers die voorlopig handmatig willen blijven maken.

Maakprocessen, ketenregie & -verantwoordelijkheid

Tot slot ging het gedurende de avond veelvuldig over de ethische kwesties waar je gedurende het werken met AI’s en NFT’s als maker tegenaan loopt. SETUP moest bekennen dat in de ideegeneratiefase er niet altijd duizenden euro’s budget is om het visualisatiewerk dan door professionele makers te laten doen. Een AI voegt in die nog prille fase van een project veel toegevoegde waarde toe. Maar profiteer je dan niet ongeoorloofd van al het werk waarmee die AI getraind is? En zou je de maker dan niet op een andere manier toch kunnen inhuren? Welke verantwoordelijkheid heb en neem je als maker en opdrachtgever als het gaat om de eerlijkheid van de gehele waardeketen?

Bij het maken van Smartlappen met AI lagen auteursrechtenkwesties op de loer. Zeker toen bleek dat de AI pas iets zinnigs geen genereren bij véél meer dan de geplande 1000 songteksten in het trainingsmodel. De juristen van Sony en andere grote labels liggen dan al snel op de loer. In de wereld van visuele kunst worden deze rechten veel minder goed verdedigd. Is dat een reden om vrijuit te spelen met creatieve AI, of juist een reden om je hard te maken voor de rechten van beeldmakers die al die nieuwe ‘generaties’ mogelijk maken?

In de discussie over NFT’s ging het over de houdbaarheid van een NFT. In feite is een NFT niets meer dan een eigendomsbewijs met een link erop. Wat als de link niet meer werkt, omdat het bronbestand is verwijderd of omdat de gebruikte blockchaintechnologie de tand des tijds niet doorstaat? Kun je hier als maker toch garanties in proberen te bieden, bijvoorbeeld door te kiezen voor een geschikte Creative Commons-licentie zodat de rechten van het werk voor iedereen helder zijn?